5 แผนผังร้านค้า ที่ถูกใช้โดยแบรนด์ระดับโลก มีอะไรบ้าง?

แผนผังร้านค้าคืออะไร?

ภาพตัวอย่างแผนผังร้านค้า 

แผนผังร้านค้า (Store Layout) คือ แผนผังที่กำหนดทิศทางการเดินของลูกค้า (Customer Flow) ที่เข้ามาในร้าน จัดร้านกำหนดตำแหน่ง ชั้นวางสินค้า โซนคิดเงิน โซนโปรโมชั่น และบริเวณต่าง ๆ ภายในร้านค้าให้เป็นไปตามที่ผู้ค้าปลีกต้องการ เพื่อนำเสนอสินค้าและกระตุ้นผู้คนให้เกิดการซื้อ

ประสบการณ์เหล่านี้ในการเดินช้อปของผู้บริโภคที่ได้รับจากร้านของคุณ คือส่วนหนึ่งของการสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับแบรนด์หรือธุรกิจร้านค้าที่คุณสร้างขึ้นมา ซึ่งจำเป็นต้องกำหนดกลยุทธ์ให้ถูกจุด และควรได้รับการออกแบบอย่างพิถีพิถันเช่นเดียวกับแง่มุมอื่น ๆ ในการ สร้างแบรนด์

ทำไมต้องใช้แผนผังร้านค้าในการเปิดร้าน?

มีวิจัยร้านค้าปลีกในหลายสำนักบอกไว้ว่า หลังจากที่เข้ามาในร้าน คนส่วนใหญ่มักจะเลี้ยวขวา โดยจะเริ่มต้นเดินตามแผนผังร้านค้าที่คุณได้วางไว้ สิ่งแรกที่พวกเขาเห็นหลังจากเลี้ยวขวาจึงเป็นโซน Power Wall หรือเรียกง่าย ๆ ว่าโซนนี้จะตกลูกค้าได้เยอะมาก

คุณจึง “ควร” วางสินค้าเหล่านี้ “ไว้ทางด้านขวา” ไม่ว่าจะเป็น

• สินค้าที่ได้รับความนิยม
• สินค้าพรีเมี่ยม ที่ต้องการส่งเสริมการขาย
• สินค้าที่ดึงดูดลูกค้า
• สินค้าตามเทศกาล

เพราะโซน Power Wall นี้จะช่วยให้มั่นใจได้ว่า เมื่อลูกค้าเดินเข้ามา พวกเขาจะเห็นสินค้าที่จัดวางไว้อย่างแน่นอน นอกจากจะส่งเสริมการขายแล้ว ยังสร้างภาพลักษณ์ของแบรนด์ได้อีกด้วย

ดังนั้นแผนผังร้านค้าจึงมีอิทธิพลมากต่อเส้นทางการเดินช้อปปิ้งของผู้คนที่เดินเลือกซื้อสินค้าภายในร้าน หากถูกออกแบบให้เหมาะสมกับประเภทของร้านค้าตั้งแต่ต้น จะทำให้สามารถกำหนดทิศทางการเดินของลูกค้า และเพิ่มยอดขายให้กับร้านค้าได้ง่าย ๆ เลยทีเดียว

1. แผนผังร้านแบบ Grid

แผนผังร้านค้าแบบ Grid หลาย ๆ คนน่าจะคุ้นเคยกับรูปแบบร้านค้าแบบนี้ดี เพราะแผนผังร้านค้าแบบนี้เป็นที่นิยมใช้เป็นอย่างมากในร้านค้าส่วนใหญ่ เพราะเป็นแผนผังที่จัดเรียงไว้อย่างเรียบง่าย แต่ได้ประสิทธิภาพมากที่สุด โดยเชลฟ์จะเรียงต่อกันไว้ในรูปแบบทางเดินยาวตั้งแต่หน้าร้านไปจนถึงหลังร้าน

ในส่วนของ การจัดเรียงสินค้า จะถูกเติมเต็มบนชั้นวางไม่ให้เหลือช่องว่าง และลดพื้นที่สีขาวให้เหลือน้อยที่สุด เพื่อโชว์สินค้าให้ลูกค้าเห็นอย่างชัดเจน จึงทำให้ลูกค้าสามารถหาของที่ต้องการซื้อได้อย่างง่ายดาย

✎ตัวอย่างร้านค้าที่ใช้แผนผังร้านแบบ Grid

• ร้านสะดวกซื้อ เช่น 7-11 , Family mart
• ร้านขายยาทั่วไป
• ร้านขายของชำเกือบทุกแห่ง
• ไฮเปอร์มาร์เก็ต เช่น Tesco Lotus, BigC

ภาพแผนผังร้านค้าแบบ Grid

ข้อดีของแผนผังแบบ Grid

• เหมาะสำหรับร้านค้าที่มีสินค้าจำนวนมาก โดยเฉพาะเมื่อสินค้ามีความหลากหลาย
• สามารถเห็นสินค้าได้อย่างชัดเจน ไม่ซับซ้อน
• กระตุ้นให้ลูกค้าเดินดูสินค้าหลาย ๆ ทาง
• ลูกค้าคุ้นเคยกับผังร้านค้าแบบนี้
• สามารถวางสินค้าโปรโมชั่นในจุดที่คุณรู้ว่าลูกค้าจะเห็นได้ง่าย

ส่วนข้อด้อย ก็คงเป็นเรื่องที่แผนผังนี้ถูกใช้เยอะจนโหล สามารถเห็นได้ทั่วไป ไม่แปลกใหม่ ลูกค้าอาจไม่ได้ประสบการณ์การช้อปที่แตกต่าง

แต่ถึงยังไง ‘แผนผังร้านค้าแบบนี้ ก็เป็นแนวทางที่ดีที่สุด’ ที่ได้รับการวิจัยมาเป็นอย่างดีจากผู้เชี่ยวชาญแล้ว คุณสามารถนำไปใช้เปิดร้านของคุณได้ รับรองว่าเวิร์คค่ะ

✎ แบรนด์ร้านค้าปลีกระดับโลกอย่าง Walmart ก็ใช้แผนผังนี้ในการออกแบบร้านค้า

2. แผนผังร้านแบบ Herringbone

หากคุณคิดว่าผังร้านค้าแบบกริด จะเหมาะกับสินค้าคุณแล้วล่ะก็ .. ลองมาพิจารณา แผนผังร้านค้าแบบ Herringbone กันดู ผังร้านแบบก้างปลา หรือ Herringbone จะมีความคล้ายแบบกริดมาก แต่จะมีความแตกต่างกันเล็กน้อยตรงที่ แผนผังแบบก้างปลาจะนำชั้นวางสินค้าไว้ทั้งสองฝั่งติดผนัง และปิดไม่ให้เดินทะลุผ่านกันได้

ตัวอย่างร้านค้าที่ใช้แผนผังร้านแบบ Herringbone

• ร้านหนังสือ
• ร้านฮาร์ดแวร์ขนาดเล็ก
• ห้องสมุดชุมชนขนาดเล็ก

ภาพแผนผังร้านค้าแบบ Herringbone

ลักษณะของแผนผังแบบ Herringbone

1. จะคล้ายแบบกริดตรงที่ สินค้าที่มีได้รับความนิยม จะอยู่ด้านขวา
2. ชั้นวางจะติดผนังแยกเป็นสองฝั่ง 
3. เส้นทางการเดินของลูกค้า จะไม่สามารถเดินทะลุผ่านกันไปมาได้ ทำได้เพียงเดินย้อนกลับไปทางเดิม เพื่อไปที่ชั้นวางโซนใหม่
4. เคาน์เตอร์คิดเงิน จะอยู่ท้ายสุดของร้าน 

ข้อดีของแผนผังแบบ Herringbone

• เหมาะสำหรับร้านค้าที่มีสินค้าจำนวนมาก “แต่มีพื้นที่น้อย”
• เหมาะกับร้านค้าสไตล์โกดัง ที่เปิดให้คนทั่วไปสามารถเข้าไปใช้งานได้
• เหมาะกับร้านที่อยากให้ลูกค้ามีส่วนร่วมกับสินค้านาน ๆ
• เหมาะกับร้านที่ลูกค้ามีความตั้งใจที่จะซื้อสินค้านั้นมาก ๆ เพราะต้องใช้เวลาในการอยู่กับชั้นวางเหล่านั้นนานหน่อยโดยที่ไม่เบื่อ

ส่วนข้อด้อย คือ จะมองไม่เห็นช่องทางเดินถัดไป และทางเดินมันไม่ทะลุถึงกัน ต้องเดินเข้าไปและเดินกลับออกมา

นอกจากจะทำให้ลูกค้าต้องเดินซ้ำซ้อนไปมา การปิดทางแบบนี้สามารถเพิ่มโอกาสในการขโมยของในร้านได้ (ดังนั้นจึงต้องติดกล้องวงจรปิดไว้ด้วยนะ)

ตัวอย่าง คุณสามารถใช้พื้นที่ของชั้นวางทางด้านขวาไว้สำหรับส่งเสริมการขายและจัดโปรโมชั่นได้ หรือถ้าเป็นร้านหนังสือ อาจทำให้เป็นจุดรวมหนังสือขายดี 10 อันดับ เป็นต้น

ร้านบางสือบางแห่งชอบใช้แผนผังนี้ เพราะต้องการให้ผู้คนได้รับประสบการณ์ที่ดีและมีความสุขที่สุด จึงทำมุมที่มีโต๊ะและเก้าอี้ให้นั่งสบาย ๆ ในส่วนท้ายของร้าน ก่อนที่ลูกค้าจะจ่ายเงินหรือออกไปจากร้านโดยไม่ซื้ออะไร เพื่อให้พวกเขามีตัวเลือกว่าจะออกจากร้านไปเลย หรือจะนั่งอ่านหนังสือต่อดี ช่วยให้ร้านดูมีลูกเล่นที่ดึงดูดลูกค้าให้อยู่ที่ร้านของคุณนาน ๆ นั่นเอง

ภาพแผนผังร้านค้าแบบ Loop (Racetrack)

ลักษณะของแผนผังแบบ Loop

1. ทุกอย่างจะอยู่ตรงกลางหมด ไม่ว่าจะเป็น เคาน์เตอร์คิดเงินหรือเคาน์เตอร์แคชเชียร์ , สินค้าที่น่าสนใจ, สินค้าที่อยากโชว์หรือส่งเสริมการขาย, สินค้ากระตุ้นการซื้อ
2. ส่วนสินค้าที่ได้รับความนิยมก็จะอยู่ด้านขวาเหมือนเดิม
3. โดยรอบร้านจะเป็นสินค้าหลักที่ลูกค้ามักจะซื้ออยู่เป็นประจำ

ข้อดีของแผนผังแบบ Loop

• เห็นสินค้าทุกประเภทอย่างชัดเจน
• วางสินค้าโปรโมชั่นง่ายและมั่นใจได้ว่าลูกค้าจะเห็นแน่นอน
• เหมาะกับร้านค้าที่ต้องใช้เวลาค่อนข้างนานในการเดินสำรวจ

ส่วนข้อด้อย ของแผนผังแบบนี้ก็คือ มันอาจเสียเวลาสำหรับลูกค้าที่รู้อยู่แล้วว่าพวกเขาจะซื้ออะไร หรือตัดสินใจซื้อในระยะเวลาอันสั้น เพราะเส้นทางมันถูกบังคับไปแล้วว่าต้องเดินวนไปรอบ ๆ

✎ แผนผังนี้มันจึงนำมาใช้กับร้านเฟอร์นิเจอร์ชื่อดังระดับโลก อย่าง IKEA

ถ้าคุณเคยไป IKEA คุณจะรู้ดีว่ามันมีข้อดีหรือข้อเสียอะไร เพราะสำหรับคนที่ต้องการใช้เวลาไตร่ตรอง ใช้ความคิดสร้างสรรค์ เพื่อจุดประกายไอเดียในการแต่งบ้าน จะรู้สึกชอบแผนผังร้านค้าแบบนี้มาก แต่สำหรับคนที่ไปที่นั่น เพื่อซื้อของบางอย่างที่คิดมาจากบ้านแล้ว ว่าจะเอาอันนี้นะ แผนผังร้านแบบนี้ มันจะทำให้คุณหงุดหงิดหน่อย ๆ เลยแหละ (แผนผังนี้เป็นแบบเดียวกับบ้านผีสิง เพราะมีแนวคิดเดียวกันคืออยากให้คนที่เข้ามา ได้รับประสบการณ์และได้ใช้เวลาข้างในนาน ๆ)

แต่แผนผังร้านค้าแบบ Loop ก็ไม่ได้ทำให้หงุดหงิดเสมอไป ถ้าคัดเลือกสินค้ามาอย่างดี และจัดเรียงประเภทสินค้าอย่างมี มีป้ายบอกโซนชัดเจน และจัดวางสินค้าเพื่อจุดประสงค์ที่เหมาะสม

อ่านบทความอื่น ๆ เพิ่มเติม :

• 9 Tips ออกแบบร้านค้าปลีกให้ลูกค้าอยากเดินเข้ามาในร้าน 
  

4. แผนผังร้านแบบ Free-Flow

หลักของแผนผังร้านค้าแบบ Free-Flow ก็คือตรงตัวเลยว่า “อิสระ” ซึ่งการจัดร้านแบบนี้โซนสินค้าจะกระจายตัวรอบ ๆ ร้าน และไม่ได้บังคับให้ลูกค้าเดินไปทางใดทางหนึ่งอย่างชัดเจน แต่จะเน้นที่ความสบายใจของลูกค้าแทน

แม้แผนผังแบบนี้จะดูง่าย แต่ความยากของมันอยู่ที่ การเน้นไปที่สินค้าและตำแหน่งการจัดวางมากกว่า ว่าจะทำยังไงให้องค์ประกอบดูน่าสนใจ แต่ไม่ดูมั่วซั่ว

ภาพแผนผังร้านค้าแบบ Free-Flow

ลักษณะของแผนผังแบบ Free-Flow 

1. เคาน์เตอร์คิดเงิน จะอยู่ด้านซ้าย 
2. สินค้าที่ได้รับความนิยม จะจัดเป็นซุ้มอยู่ด้านขวา 
3. ที่เหลือก็กระจายสินค้าตามความเหมาะสม

ข้อดีของแผนผังแบบ Free-Flow

• เหมาะสำหรับพื้นที่ขนาดเล็ก
• ปรับให้ผสมผสานกับแผนผังแบบอื่นได้ง่าย 
• ทำให้ร้านดูสบายตา มีพื้นที่มากขึ้น
• โอกาสน้อยที่ลูกค้าจะเดินชนกัน
• มีแนวโน้มที่จะสร้างประสบการณ์ในการช้อปที่ดีให้ลูกค้า
• เหมาะกับร้านระดับไฮเอนด์ ที่มีจัดสินค้าน้อย แต่เน้นความสวยงาม

ส่วนข้อด้อย ก็จะเป็นการมีพื้นที่ให้สินค้าน้อย อาจสร้างความสับสนให้ลูกค้าที่ไม่รู้จะเดินไปตรงไหนก่อนดี และทำให้ลูกค้าเดินออกจากร้านไปได้ง่าย

ฉะนั้นถ้าต้องการที่จะใช้แผนผังชั้นวางแบบนี้ ร้านของคุณก็ควรจะเป็นร้านที่เน้นความสร้างสรรค์ และเน้นโชว์ความสวยงามของสินค้า เช่น

• ร้านเสื้อผ้าหรู ๆ
• ร้านรองเท้า
• ร้านกระเป๋า

✎ตัวอย่างร้านค้าปลีกระดับโลกที่ใช้แผนผังนี้

• Nike
• Zara

ภาพจาก news.nike , retailnews